⚖️ *سوال*
* اقاله و شرایط اقاله، و اقاله نمودن، و آثار اقاله* چیست؟
آیا هر گونه صحبت و یادداشت *بعد از اقاله*، که موافق یا مخالف اقاله باشد، *اقرار محسوب شده و خدشه‌ا‌‌ی در اقاله* ایجاد می‌نماید؟
منظور اینکه اگر *مدارکی دال بر تایید اقاله* باشد یعنی اثبات کند که اقاله انجام گرفته، ولی یکی از طرفین *(به ضرر خودش و به نفع طرف مقابل) خواه فروشنده یا خریدار باشد مطلبی را جایی اقرار یا مکتوب* نماید، آیا آن مطلب را می‌توان به عنوان *اقرار* حساب کرد؟ چون به سود طرف مقابل است *مدرک رد اقاله* هست؟
⚖️ *پاسخ*
🚩 اقاله در فرهنگ لغت به معنای برهم زدن دو طرفی معامله با رضایت است. اقالۀ قرارداد، یک اصطلاح فقهی است، به این معناست که دو طرف معامله با *رضایت هر دو طرف*، معامله واقع شده را برهم بزنند و یکی از راه‌های انحلال قرارداد محسوب می‌گردد.
در صورتی که *هر دو طرف معامله یا منعقد کننده قرارداد، برای برهم زدن معامله رضایت داشته باشند* می‌توانند به عقد پایان دهند. تنها عقد کنندگان یا نماینده قانونی آن‌ها می‌توانند درخواست اقاله قرارداد را بدهند.
به طور ساده تر مي‌توان گفت *اقاله قرارداد يعنی اینکه قراردادی که بين دو نفر منعقد می‌گردد، با توافق طرفين و شرايطی که دو طرف معامله آن را تاييد و قبول دارند، برهم بخورد*.
اقاله به اين منظور در شرع و قانون آمده تا در صورت پشيمانی يکی از دو طرف معامله، امکان بر هم زدن آن به آسانی وجود داشته باشد. البته در هنگام عقد قرارداد، دو طرف مبنا را بر تعهد و وفاداری به شرايط ضمن قرارداد، می‌گذارند؛ اما اگر پس از عقد قرارداد يکي از طرفين بنا بر دلايلی از اين معامله منصرف شده باشد، طرفين مطابق شرایطی می‌توانند عقد قرارداد را بر هم زنند.
🚩 اقاله یا تفاسخ قرارداد تنها یکی از راه های انحلال قرارداد نیست، بلکه باید آثار ناشی از قرارداد را نیز از بین ببرد. اقاله قرارداد *یک قرارداد جدید نبوده*، فقط *پایان قرارداد قبلی* است و تمام آثار آن قرارداد را از بین خواهد برد.
🚩 قانون مدنی در ماده 264 اقاله را یکی از راه های *سقوط تعهدات* می‌داند و باید گفت که از تاریخ اقاله، عقد برهم می‌خورد و آثار عقد را در آینده از بین خواهد برد. لذا *هر گونه صحبت شفاهی یا مکتوب بعد از اقاله فاقد اعتبار* است مگر این که در یک جلسه و با حضور *مجدد دو طرف* باشد که دیگر ارتباطی با اقاله ندارد و *یک توافق جدید* است.
🚩 *ارکان اقاله* قرارداد
1- *انعقاد قرارداد*: یکی از ارکان اقاله وجود قرارداد است، بنابراین ابتدا باید قراردادی منعقد گردد تا جهت برهم زدن آن اقدام شود.
2- *عقد لازم*: عقد لازم عقدی است که هیچ یک از طرفین عقد نمی‌توانند آن را برهم بزنند مگر اینکه امکان انحلال آن به موجب قانون یا توافق وجود داشته باشد.
اقاله فقط نسبت به *عقود لازم* امکان پذیر است و نمی‌توان در *عقود جایز* که امکان برهم زدن آن از سوی طرفین وجود دارد از اقاله استفاده کرد.
3- *توافق کتبی یا شفاهی*؛ طبق ماده 284 قانون مدنی:
*«اقاله به هر لفظ یا فعلی واقع می‌شود که دلالت بر بهم زدن معامله کند.*»
چون از واژه هر لفظی استفاده شده، توافق می‌تواند شفاهی یا کتبی باشد.
🚩 *شرایط اقاله* قرارداد
1- *تراضی طرفین*: در یک معامله، طرفین عقد باید از اقاله قرارداد راضی باشند. این رضایت می‌تواند به صورت شفاهی، کتبی یا عملی باشد.
2- *اهلیت داشتن:* در هنگام اقاله قرارداد، همانند زمانی که طرفین می‌خواهند معامله را منعقد کنند، هر دو طرف قرارداد باید عاقل و بالغ باشند و به دور از اجبار و اکراه و اشتباه معامله را برهم بزنند. اگر خود شخص، بالغ و عاقل نباشد *ولی یا قیم* او حسب مورد می‌تواند عقد را برهم بزنند.
3- *معلوم بودن موضوع اقاله*: دو طرف معامله باید معلوم کنند که قصد دارند کدام معامله را اقاله کنند.
🚩 *آثار اقاله* قرارداد:
اقاله علاوه بر پایان دادن قرارداد واقع شده، اثر دیگری نیز دارد و آن این است که از زمان اقاله *آثاری که معامله داشته نیز از بین خواهد رفت*. البته برای آثاری که در گذشته ایجاد شده نیز قانونگذار تعیین تکلیف کرده است. به عبارتی دیگر *بعد از اقاله قرارداد مالکیت مال مورد معامله به مالک اولیه آن برمی‌گردد* و اگر عوض آن پولی دریافت شده باشد، آن مبلغ به پرداخت کننده نیز مسترد خواهد شد.
در صورت اقاله اگر مال مورد معامله تلف شده باشد *مثل و یا قیمت* آن باید پرداخت شود.
اگر در مال مورد معامله *منافعی به وجود آید* در صورت اقاله اگر آن منافع *متصل* باشد، برای *فروشنده مال* است و اگر *منفصل* باشد برای *خریدار* خواهد بود.
در صورتی که بعد از انجام معامله و قرارداد مال مورد معامله از نظر قیمتی با ارزش گردد در صورت اقاله مبلغ اضافه برای خریدار خواهد بود.
🚩، *تفاوت فسخ و اقاله قرارداد*
استفاده از واژه *فسخ* بین مردم رایج‌تر است، بنابراین در خیلی از موارد به جای استفاده از لفظ اقاله یا تفاسخ از فسخ استفاده می‌کنند.
از لحاظ حقوقی بین فسخ و اقاله تفاوت وجود دارد که در ذیل بیان می‌گردد:
– فسخ حقي است که تنها *به خواست یک نفر* انجام می‌پذیرد ولی در اقاله قرارداد، *طرفین قرارداد،* تصمیم گیری می‌کنند.
– *فسخ قرارداد بر اساس قانون* می‌تواند انجام شود ولی اقاله قرارداد بر اساس *توافق دو طرف* قرارداد امکان پذیر می‌شود.
– فسخ قرارداد نیاز به *جواز قانونی* دارد ولی اقاله قرارداد چنین نیست و تنها *توافق طرفین،* آن را انجام پذیر می‌کند.
فسخ انحلال عقد *با اراده یک نفر از طرفین یا شخص سومی* است و با خيارات قانونی انجام می‌شود که بعدا به آن خواهیم پرداخت.
🚩 در نهایت باید گفت که بعد از اقاله هر گونه رفتار یا اقدامی شود چون *مورد توافق طرفین نیست* معتبر نیست مگر آن که *بعدا مدارکی بدست آید که اقاله صوری (غیر واقعی)* بوده است. تشخیص این موضوع با دادگاه است.
بدون دیدگاه